Kad se kaže Prvi civilni noćni let i to u svetu, svi će da pomisle na tamo neke Sjedinjene Američke Države, neće niko, ama baš niko (osim onih koji znaju za ovaj podatak), da pomisli na ove naše prostore. Na neku tadašnju državu Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca (kasnije Kraljevina Jugoslavija) i tadašnju Kraljevinu Rumuniju. E tu dolazimo do suštine, da nije istorija ovih prostora i ovog naroda (ovih naroda) vezana samo za “Kosovski mit”, već da je istorija kompleksnija i šira od narativa, koji današnji “čuvari nacionalnog” pripovedaju na vaskolikim javnim televizijama, gostujući u nebitnim emisijama. Jer od njih niko ne zna za taj “Prvi let”.
A nije tu samo priča o “Prvom noćnom letu”, već i priča o “Sto godina aerodroma u Pančevu”.
A da pogledamo kako je to istorija zapisala: ” Putnički avion francusko-rumunskog društva CFRNA 25. marta 1923. godine, po prvi put je sleteo na aerodrom u Pančevu, koji je bio stanica između Budimpešte i Bukurešta. Ovim je uspostavljena redovna dnevna avionska linija u dužini od 2400 kilometara, čime je Kraljevina SHS po prvi put uključena u sistem evropskog avionskog saobraćaja”. Sad u septembru ove godine je više od 100 godina.
U to vreme na relaciji Pariz-Carigrad (Istanbul) saobraćao je voz “Simplon Orijent Ekspres” koji je vozio danju i noću, pa bi u Carigrad stizao pre aviona. Kako bi ostvarila vremensku prednost nad vozom, kompanija Franko-Rumen je odlučila da na jednom delu vazdušnog puta pokuša noćni let.
Prvi međunarodni noćni let putničkog saobraćaja na svetu, izveo je 9. i 10. septembra 1923. godine francuski pilot Klod Borgar na relaciji Bukurešt-Pančevo-Bukurešt, čime je aerodrom u Pančevu ušao u istoriju svetske avijacije. Deset dana posle, 20. i 21. septembra iste godine, francuski piloti Moris Noges i Luj Gidon otvorili su prvu redovnu noćnu liniju vazdušnog putničkog saobraćaja u svetu, na relaciji Pančevo-Bukurešt. Dakle opet Pančevo i opet prvi u svetu.
Mnogi će reći, pa dobro to nije Srbija to je Kraljevina SHS. Moj odgovor istim, jeste: pa ni Nikola Tesla nije rođen u užoj Srbiji (jer negatori istorije vide tako srpsku istoriju, vezanu samo za “Beogradski pašaluk”), ali “vam” ne smeta da se pozivate na njegovo nacionalno poreklo, da bi ste ušićarili koji politički poen, kod neobrazovane i nepismene svetine.7
Međutim, ima kod ovog naroda i na ovim prostorima mnogo entuzijasta koji ipak nešto znaju više od “Kosovskog mita”. Njima se iskreno lično zahvaljujem, na radu kojim se bitni segmenti istorije sećanja ovog naroda izvlače iz zaborava i prezentuju javnosti.
Zahvaljujući Maketarskom klubu dr Vladimir Aleksić i mojim prijateljima iz Maketarskog kluba Oluj, kao i Gradskom muzeju Pančevo, od 1-9. septembra ove godine, održana je izložba povodom “100 godina prvog civilnog noćnog leta u svetu”, u našem Pančevu. Istovremeno je poslednjeg dana izložbe, 9. septembra u prostorijama muzeja održan “10. Aleksić kup”, takmičenje naših maketara.
Osim toga, za naše mališane i starije ljubitelje letenja, moji prijatelji su uspeli da osiguraju simulator letenja. Prostorija gde se simulator nalazio, bila je puna kako dece tako i starijih koji su nestrpljivo čekali da se “vinu u nebeske visine pomoću simulatora”.
(Pančevac/TV Front/ D. Borojević)
