Već izvesno vreme posle potpisivanja Prespanskog sporazuma svedoci smo da mediji i institucije upražnjavaju neprimerenu praksu korišćenja i tumačenja pojmova i definicija koji sadrže pridev „severni”. Sve se češće sreće upotreba pojmova: severnomakedonski jezik, severnomakedonska institucija, Severnomakedonac itd., i to u zvaničnim obrascima, izveštajima, statistikama i drugim dokumentima i izjavama ključnih institucija, što je u suprotnosti s Prespanskim sporazumom i narušava nacionalni identitet.
U Srbiji je u toku kampanja za promociju popisa, koji se održava od 1. do 31. oktobra. Kako među građanima makedonske zajednice ne bi bilo nedoumica oko službene upotrebe naziva jezika i naziva nacije, objavljujemo delove Prespanskog sporazuma, koji precizira sledeće:
„Deo 1: Rešavanje razlike oko imena, nerešenih pitanja u vezi sa istim i jačanje dobrosusedskih odnosa
Član 1:
Ovaj sporazum je konačan i njegovim stupanjem na snagu Privremeni sporazum između strana, potpisan u Njujorku 13. septembra 1995. godine, prestaje da važi. Strane prihvataju kao obavezujući ishod pregovora koji su se vodili pod okriljem Ujedinjenih nacija, a koje su strane bile obavezne da vode u skladu sa Rezolucijom 817 (1993) i Rezolucijom 945 (1993) Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija, kao i u skladu sa Privremenim sporazumom iz 1995. godine. Prema tim pregovorima, obostrano je prihvaćeno i dogovoreno:
c) Službeni jezik Druge strane biće „makedonski jezik”, kako je priznato na Trećoj konferenciji UN o standardizaciji geografskih imena, održanoj u Atini 1977. godine, i kako je opisano u članu 7. stav (3) i stav (4) ovog sporazuma.
d) Izrazi „Makedonija” i „makedonski” imaju značenje dato u članu 7. ovog sporazuma.
Član 7:
Strane prihvataju da se njihovo razumevanje pojmova „Makedonija” i „makedonski” odnosi na drugačiji istorijski kontekst i kulturno nasleđe.
U odnosu na Drugu stranu (Makedonija), ovi pojmovi označavaju njenu teritoriju, jezik, ljude i njihove karakteristike, sa svojom istorijom, kulturom i nasleđem…
Druga strana (Makedonija) izjavljuje da njen službeni jezik, makedonski jezik, pripada grupi južnoslovenskih jezika. Obe strane izjavljuju da službeni jezik i druge karakteristike Druge strane nisu povezani sa drevnom helenskom civilizacijom, istorijom, kulturom i nasleđem severnog regiona Prve strane.
Nijedna odredba ovog ugovora nema za cilj da na bilo koji način podriva, modifikuje ili utiče na korišćenje od strane građana bilo koje strane.”
Makedonsko Ministarstvo spoljnih poslova objavilo je smernice, odnosno vodič koji se koristi kada se opisuje naša matična država u skladu s Prespanskim sporazumom. Pridev „makedonski/o/a” treba koristiti kada je vezan za etnički i kulturni identitet naroda, naš jezik, istoriju, kulturu, nasleđe, teritoriju i druge osobenosti. Takvi termini u ovom kontekstu se posebno razlikuju od onih koji se koriste i povezuju s regionom Makedonije u Grčkoj.
Tačni primeri: makedonski etnički identitet, makedonski jezik, makedonska kultura, makedonska teritorija, makedonski narod, makedonska istorija, makedonske planine, makedonska književnost, makedonsko ćirilično pismo, makedonska hrana, makedonske crkve itd.
Netačni primeri: druge prideve, uključujući „Severnomakedonski”, „S. makedonski” i „SevernoMakedonski”, ne treba koristiti.
Ako je neko imao nedoumice kako da se izjasni na popisu stanovništva u Srbiji koji je u toku, u vezi s promenom naziva matične makedonske države, uz ovo pojašnjenje i navođenje dela sporazuma koji precizira naziv naroda i jezik, jasno je da ne postoji severnomakedonski jezik, niti severnomakedonski narod. Ovo je nedavno objavio RTS na svom portalu.
Naziv nacije je – makedonska. Mi smo Makedonci! Naziv jezika je makedonski.
M. V.
